چالش‌ها و دغدغه‌های طرح سوآپ در حضور فعالان بخش خصوصی و مدیران مخابرات ایران

به نقل از روابط عمومی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، جهانگیر آقازاده، رئیس کمیسیون اینترنت و انتقال داده این سازمان، در نشست خبری مذکور با موضوع «بررسی پیامدهای برنامه شرکت مخابرات ایران در زمینه جمع‌آوری شبکه سیم مسی» که در حاشیه چهارمین روز الکامپ ۲۸ برگزار شد، بیان کرد: «مدتی است شرکت مخابرات ایران پروژه ملی سوآپ یا همان برگردان از کابل مسی به فیبر نوری را طراحی و مقدمات اجرایی آن نیز فراهم نموده است؛ این موضوع باعث نگرانی به‌خصوص در بین شرکت‌های سروکو و شرکت های دارای پروانه یکپارچه شبکه و خدمات (UNSP) شده که طی چند سال اخیر سرمایه‌گذاری‌های زیادی را انجام دادند». شده است.
او ادامه داد: « به نظر کارشناسان و فعالان این حوزه اجرای این طرح به صورت مطرح شده باعث غیررقابتی شدن بازار ارائه خدمات در حوزه اینترنت شده و به بازار این شرکت‌ها ضربه می‌زند؛ به‌خصوص باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری در حوزه فیبر دیربازده و زیرساختی است».
رئیس کمیسیون اینترنت و انتقال داده نصر تهران تصریح کرد: «جلسات متعددی در کمیسیون اینترنت نصر و سازمان تنظیم مقررات برگزار و این موضوع مطرح و دغدغه‌ها نیز اعلام شد؛ در خصوص حل این مشکل نظام‌نامه و مصوبه‌ای در حال بحث در کمیسیون تنظیم مقررات مخابرات و سازمان تنظیم مقررات داریم».
آقازاده با اشاره به دعوت سازمان نصر تهران برای برگزاری جلسات تخصصی گفت: «در این جلسات نیاز به اصلاحات، تغییرات و توجیهات از سوی شرکت‌های ذینفع مورد بحث و بررسی قرار گرفت؛ امیدوارم شرکت مخابرات نیز به‌عنوان بزرگترین شرکت در این حوزه نکات مدنظر را مطرح کند تا بتوانیم با تعامل و گفتگو دغدغه‌ها و مشکلات را بهتر حل کنیم».
تغییر رویکرد مدیریتی مخابرات بازار را دچار اختلال کرده است
محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک، در این نشست عنوان کرد: «این نشست با هدف همفکری و نظم دادن به فرآیند تغییر تکنولوژی و ایجاد تحول در شکاف بلندمدت در حوزه ارتباطات ثابت برگزار شد؛ همه شرکت‌های حاضر در این نشست از یک جنس پروانه (UNSP) و ذیل یک وزارتخانه عزم خود را جزم و در این حوزه سرمایه‌گذاری کردیم».
او با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری با هدف توسعه‌آفرین بودن و تأمین نیازهای کشور انجام شده، ادامه داد: «در پروانه (UNSP) مسئولیت و تعهداتی داریم که باید به‌درستی به آن‌ها عمل کنیم؛ با تغییر رویکرد مدیریتی در نوع حضور مخابرات در دولت‌های سیزدهم و چهاردهم یک روند در حال اجرایی را به یک فرآیند تغییر وارد کردند».
مدیرعامل آسیاتک گفت: «زیرساخت شرکت مخابرات ملی و کلان است. شرکت مخابرات سال‌ها در این کشور سرویس‌دهنده ارتباطات تلفنی بوده و با ورود دیتا و شبکه اینترنت توسعه‌دهنده شبکه و اینترنت در کشور شد. در سال ۸۲ تا ۸۴ بخش خصوصی وارد این حوزه و تأمین منابع شد. حالا شرکت مخابرات دیر به این نتیجه رسیده که باید به این حوزه ورود کند».
او یادآور شد: «شرکت مخابرات برای بقا، توسعه کسب‌وکار و حضور در بازار دیر به این نتیجه رسیده و اینجا به یک تضاد منافع برخورد کردیم. ۹ شرکتی که پروانه (UNSP) را اخذ و تعهدات بین آنها تقسیم شده حالا با عدم وجود یک برنامه مشخص مثل اعضای تیم بدون جایگاه تعیین‌شده هستیم».
یوسفی‌زاده با گلایه از مشخص نبودن مسئولیت و سهم وظیفه هر شرکت در این تغییرات جدید مخابرات گفت: «در گذشته برای تغییر ارتباطات کشور به بخش خصوصی مسئولیت داده شده ولی حالا شرکت مخابرات با ساختار گسترده، منابع انسانی بالا و مسئولیت ملی وظیفه خود برای تغییر حضور را دیده که برای تحقق آن نیاز به بررسی، ایجاد تعادل و هماهنگی داریم».
او با تأکید بر لزوم تعریف رقابت سالم و هم‎افزایی بین بخش خصوصی و مخابرات افزود: «لزوم تعیین تکلیف‌ها به هدفی برای برگزاری این نشست تخصصی در نمایشگاه الکامپ تبدیل شد تا وظیفه هر کدام را مشخص کنند».
انحصار در فیبر نوری بازار را به بحران می‌کشاند
حسن شانه‌ساززاده، رئیس هیئت مدیره شاتل، در این نشست اظهار کرد: «بستر فیبر نوری و سرویس مشترک بر این بستر ضروری است، چون تکنولوژی در جهان به سمت آن در حرکت بوده و یک زیرساخت لازم برای کشور محسوب می‌شود؛ شرکت‌ها بر اساس همین باور تعهد داده و نسبت به سرمایه‌گذاری هنگفتی در این زمینه اقدام کردند».
او افزود: «همه برای ارائه خدمات بهتر این سرویس عزم خود را جزم کردیم ولی این بحث جدید مخابرات برای سوآپ نگرانی را برای شرکت‌ها فراهم کرده که باید در قالب یک مکانیزم و زمان‌بندی مشخص این اتفاق رخ دهد. همه مردم باید از سرویس فیبر نوری استفاده کنند ولی انجام این کار بدون توجه به شرایط شرکت‌ها یا قطع اشتراک مشترکان اپراتورها به معنای کشاندن بازار به سمت انحصار است».
شانه‌ساززاده تأکید کرد: «باید حتماً این تغییر از شبکه مسی به فیبر نوری محقق شود ولی بدون انحصارطلبی. انحصار شبیه خرید سیم‌کارت در سال ۸۱ بود که قیمت آن سه میلیون تومان و معادل سه هزار دلار بود؛ اگر انحصار آن با اپراتورهای مختلف شکسته نمی‌شد، امروز باید سیم‌کارت را با قیمت ۴۰۰ میلیون تومان خریداری می‌کردیم. همچنین سرویس مشترکان نباید یک شبه و بدون اطلاع قبلی قطع شود، تغییرات مدنظر باید در چارچوب مشخص انجام شود».
او گفت: «هفته قبل به یکباره نامه‌ای از مخابرات مبنی بر قطع سرویس‌دهی دریافت کردیم که این اقدام را انحصارطلبانه تلقی می‌کنیم؛ شرکت مخابرات اعلام می‌کند که در مراکز استان‌ها امکان همکاری نداریم و فقط در سایر شهرهای مراکز استانی می‌توان همکاری داشت».
رئیس هیئت مدیره شاتل افزود: «شرکت شاتل قراردادی با شرکت مخابرات در سال ۹۸ برای شهرهای قم و تهران منعقد کرد ولی همان اوایل به صورت یکطرفه از سوی مخابرات لغو شد؛ طی چند سال اخیر برای حقوق اولیه و تجهیزات وارداتی مربوط به این قرارداد در دادگاه با مخابرات جنگ داریم».
او با طرح این سوال که وقتی مخابرات قراردادی که سازمان تنظیم مقررات هم از آن مطلع است، یکطرفه لغو کرده، حالا چه تضمینی برای انحصارطلبانه نشدن طرح سوآپ وجود دارد؟ گفت: «در این شرایط برای اجرایی شدن طرح دو موضوع SLA و قیمت برای شرکت‌ها حائز اهمیت است. وقتی مخابرات بدون هیچ فرمولی یک‌باره قیمت را چهار برابر افزایش داده، این برخوردها دغدغه را برای بازار ضدرقابتی و انحصاری بیشتر کرده است».
تعرفه‌های پایه‌ای مخابرات باید اصلاح شود
مسعود بمانی‌پور، مدیرعامل پیشگامان، نیز در این نشست عنوان کرد: «برای نگهداری و توسعه شبکه همواره نیازمند سرمایه‌گذاری‌های جدید هستیم، شرکت مخابرات هم از این وضعیت مستنثی نیست ولی با این روش به زودی شاهد حذف شرکت‌های خصوصی هستیم. ورود فوری سازمان تنظیم مقررات به تغییر مدل تعرفه پایه‌ای مخابرات که افزایش چندصد درصدی داشته را خواستاریم».
او افزود: «تداوم شرایط فعلی به انحصار شرکت مخابرات منجر می‌شود. برای سوآپ از دو منظر شرکت‌های (UNSP) تعهد دادند و برای جلوگیری از انحصار در نقاط مختلف کشور وظایف بین شرکت‌ها تقسیم شد. بحث بعدی نیز مشترکان فعلی شرکت‌ها هستند که تکلیف آن‌ها مشخص نیست».
بمانی‌پور تأکید کرد: «در حال حاضر بیت استریم برای حفظ مشترکانمان و ترابرد خط تلفن ثابت که برای (UNSP) خیلی مهم است، را شرکت مخابرات باید مدنظر قرار دهد، چون با شرایط فعلی شاید نتوانیم سرویس را ارائه دهیم».
دخالت دولت همواره ناترازی ایجاد کرده است
صابر فیضی، مدیرعامل فناپ تلکام نیز در این جلسه گفت: «دخالت‌های حاکمیت یا دولت در حوزه اقتصادی همه پروانه‌ها یک دغدغه اصلی بوده و همیشه خروجی دخالت دولت در حوزه اقتصادی بروز ناترازی است؛ حوزه ارتباطات کشور از بدو تأسیس هیچ وقت از بودجه دولت استفاده نکرده و همیشه مستقل و حتی به دولت هم کمک می‌کرد، ولی از مجلس هفتم و برنامه چهارم توسعه دخالت دولت باعث شد که این حوزه هم دچار مشکل شود».
او افزود: «مردم برای خدمات خوب پرداخت هزینه دارند. در دنیا ۷۰ درصد ارتباطات ثابت و ۳۰ درصد روی موبایل است ولی در ایران موضوع برعکس است. تنها شرکت ارتباطات ثابت شرایط را به اینجا رسانده است؛ خواستند که دو شبکه شود تا وابستگی به یک شبکه را نجات دهیم».
مدیرعامل فناپ تلکام ادامه داد: «خوشحالم که به سمت فیبر نوری حرکت می‌کنیم چون زمانی که دنبال این موضوع بودم خیلی از دوستان خصوصاً دولتی‌ها اعتقادی به این موضوع نداشتند. ارتباطات سیار کاملاً رقابتی شده و سرویس‌گیرندگان نتیجه آن را دیدند. انحصار به درد نمی‌خورد و در گذشته تجربه آن را داشتیم».
فیبر نوری یک حق اساسی برای همه مردم است
حسن کریمی، معاون شبکه شرکت مخابرات ایران، نیز در این نشست بیان کرد: «امروز در عصری زندگی می‌کنیم که استفاده از فیبر نوری برای تمام شهروندان یک حق اساسی است، نمی‌توان این حق اساسی دسترسی مردم به اینترنت پرسرعت و پایدار را به زمان موکول کرد؛ اگر بتوانم هرچه سریع‌تر این سرویس را به همه شهروندان در کشور برسانم، قطعاً بهتر به رسالت خود عمل کردم».
او افزود: «خوشبختانه این اتفاق سوآپ در کشور ما از سال‌های قبل رخ داده ولی سرعتش پایین بود. در کل کشور شبکه مسی خیلی بزرگی قبلاً در طول سال‌های طولانی کشیده بودند؛ طی ۱۰۰ سال اخیر همه سرویس‌ها را روی شبکه مسی داشته و در کنارش شبکه‌های رادیویی را استفاده می‌کردیم».
کریمی ادامه داد: «بعد از این سال‌ها تا به امروز در حال تغییر بستر هستیم و با اجرای سوآپ یک تحول بسیار اساسی رخ می‌دهد. شرکت مخابرات ایران در راستای سیاست‌های وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات رادیویی یک برنامه بزرگ و گسترده‌ای را در خصوص ارائه سرویس فیبر به همه مردم شروع کرده که شاید خیلی هم دیر شده ولی امسال با توان و برنامه‌ریزی خوبی اقدام شده است».
او گفت: «سوآپ تغییر تکنولوژی از مس به فیبر است و باید رخ دهد چون تکنولوژی جدید خیلی بهتر از قدیم است. مخابرات این تغییر را شروع و به تمام کاربران روی شبکه فیبر سرویس می‌دهد؛ همه مردم نیز از روند این تغییر رضایت دارند».
کریمی خبر داد: «این کار سرمایه‌گذاری بسیار زیادی را نیاز دارد که بر اساس تخمین اولیه بین ۴.۵ تا ۵ میلیارد دلار است؛ شرکت مخابرات توان انجام این سرمایه‌گذاری هنگفت را دارد چون سرمایه شبکه مسی را زیر زمین داریم و با استخراج مس آن و تبدیل به نقدینگی نسبت به خرید تجهیزات شبکه جدید اقدام می‌کنیم».
او با اشاره به اینکه شرکت مخابرات برای جلوگیری از ورشکستگی باید تغییر تکنولوژی دهد، اظهار کرد: «شرکت مخابرات عام و با سهام مردمی است. در خصوص سوآپ این شائبه قطع اشتراک برای مشترکان مطرح شده، در حالی که اگر قرارداد بیت استریم شرکت‌ها منعقد شود، روی فیبر نوری به مشترکان آنها خدمات ارائه می‌دهیم».
کریمی با تأکید بر اینکه مخابرات دنبال انحصار نیست، اضافه کرد: «اعتقاد داریم که اکثریت این شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری شخصی خدمات ارائه دادند و مخابرات به نابودی شرکت‌ها در این حوزه نیست؛ همه باید دست به هم دهیم تا این شرکت‌ها فعال بمانند. البته تعرفه هم باید در حوزه آی‌تی برای بخش‌های سیار، ثابت، تلفن و اینترنت تغییر کند».
او گفت: «شرکت مخابرات اپراتور غالب و با توانمندی بالاست، این به معنای نادیده گرفتن سرمایه‌گذاری شرکت‌ها نیست. حتی به آنها اعلام کردیم که داکت، کانال، امکانات شهرداری و مجوزها را در اختیار آنها قرار می‌دهیم که مشترکان مخابرات را هم سوآپ کنند».