آیین افتتاحیه نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع دستی بومی استان های اصفهان و هرمزگان
هم‌نشینی هنرمندان صنایع‌دستی اصفهان و هرمزگان در چهل‌ستون
هم‌زمان با آغاز هفته صنایع‌دستی، نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بومی استان‌های اصفهان و هرمزگان با حضور هنرمندانی از این دو استان در باغ‌موزه چهل‌ستون اصفهان آغاز شد.
پلاس بافی از آران و بیدگ#هنرل، سفره بافی ورزنه، گره چینی اصفهان، اسطرلاب سازی اصفهان، کاشی معرق و هفت‌رنگ اصفهان، سازهای سنتی اصفهان، طلاکوبی اصفهان، زری‌بافی اصفهان، منبت چوب برخوار، چلونگری تیران و کرون، گیوه‌دوزی جرقویه، چرم‌دوزی چادگان، خراطی خمینی‌شهر، کار بافی پلاس بافی و پوشاک سنتی خور و بیابانک، یلمه دهاقان، بافته‌های داری و نمد سمیرم، چاپ کلاغه‌ای(باتیک) شاهین‌شهر، سفال و نقاشی زیرلعاب شهرضا، گلیم و جاجیم فریدن، سفال سنتی فلاورجان، زیلوبافی کاشان، منبت چوب و گلیم‌بافی گلپایگان، رودوزی‌های الحاقی و حصیربافی لنجان، کار بافی مبارکه، ارغوان‌بافی نجف‌آباد و سه غرفه رودوزی‌های سنتی از استان هرمزگان، نام بیست و هشت غرفه‌ای است که به مناسبت آغاز هفته صنایع‌دستی در نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بومی استان‌های اصفهان و هرمزگان در باغ‌موزه چهل‌ستون برپا شده‌اند.
آئین گشایش این نمایشگاه در حالی بزرگ شد که دو شهر اصفهان و بندرعباس به‌عنوان شهر جهانی خلاق در حوزه صنایع‌دستی و هنرهای بومی به ثبت رسیده‌اند. در میان همه آنچه مسئولان از امیدها و آرزوها و بایدهای صنایع‌دستی در آئین افتتاح گفتند، جمله آن هنرمند، سخت بر دیوار افکارم می‌کوبد وقتی که موقع بازدید یکایک غرفه‌ها دستم را گرفت و گفت «وقتی بمیرم این هنر هم تمام می‌شود، به مسئولان بگو کاری بکنند.»
هفده برنامه در مجموعه رویدادهای هفته صنایع‌دستی
در ابتدای آئین گشایش این نمایشگاه، مرتضی نصوحی، دبیر هنرواره صنایع‌دستی اصفهان گفت: بعد از دو سال که کشور درگیر شرایط کرونایی بود امسال شرایط بسیار متفاوت شد و ما نیز جزو مأموریت‌های خود می‌دیدیم که در راستای توسعه و ترویج صنایع‌دستی فعالیت کنیم و به‌این‌ترتیب با مشارکت همه سازمان‌ها و نهادهای مرتبط ازجمله اداره کل میراث فرهنگی صنایع ستی و گردشگری، اتاق بازرگانی اصفهان، اتحادیه صنایع‌دستی استان و اداره کل فنی و حرفه‌ای، مجموعه رویدادها برای توسعه و ترویج صنایع‌دستی پیش‌بینی شد. در این مجموعه که شامل حدود ۱۷ برنامه است که از روز پنجشنبه با افتتاح نمایشگاه صنایع‌دستی و هنرهای مردمی در باغ غدیر آغاز شد که این نمایشگاه تا بیست و هفتم دایر ست.
او ادامه داد: تجلیل از پیشکسوتان و هنرمندان صنایع‌دستی برنامه دیگری است که در مورد تعداد محدودی از آنان با حضور در منزلشان انجام می‌شود و در مهمانسرای عباسی نیز در خدمت تعدادی از هنرمندان خواهیم بود. نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بومی استان‌های اصفهان و هرمزگان که چهل‌ستون برگزار می‌شود و به لحاظ اصالت نسبت به نمایشگاه باغ غدیر برتر است دیگر برنامه این رویداد است و ما همان‌طور که داعیه‌دار این هستیم که اصفهان شهر جهانی و شهر خلاق صنایع‌دستی است بتوانیم با ارتباطات شبکه‌ای به توسعه صنایع‌دستی کمک کنیم که لازمه این موضوع هم‌نشینی هنرمندان است و شاید بهترین بستر، حضور در نمایشگاه‌ها است تا کمک کند که هنرهای ترکیبی جدیدی ایجاد شود.
نصوحی تصریح کرد: مجموعه کارگاه‌های آموزشی با مشارکت اتاق بازرگانی برای صنف صنایع‌دستی پیش‌بینی شد که از روز پنجشنبه با موضوع خلاقیت در صنایع‌دستی و همچنین با محوریت بحث‌های تجارت و ارزآوری و صادرات برگزار شد، ضمن اینکه یک دوره آموزشی با کمک اداره کل میراث فرهنگی درباره مباحث مالیات در حوزه صنایع‌دستی برگزار می‌شود، همچنین کارگاه‌های آموزشی پیش‌بینی‌شده که به‌صورت عملیاتی و هم‌زمان در چند نقطه اصفهان ازجمله ایوان ارگ جهان‌نما، میدان جلفا و گذر فرهنگی چهارباغ برگزار می‌شود و هدف از این برگزاری، جذب شدن مردم به حوزه صنایع‌دستی است.
دبیر هنرواره صنایع‌دستی اصفهان با اشاره به برگزاری مجموعه‌ای از برنامه‌های زنده آموزشی در فضای آموزشی افزود: مجله فیروزه به دو زبان فارسی و انگلیسی آماده شد تا بین شبکه شهرهای خلاق توزیع شود تا ترویج بیشتری نسبت به صنایع‌دستی داشته باشیم، همچنین مجموعه رونمایی از کلکسیون اشک زاینده‌رود، دستبند جلفایی و کلیپ راسته که نشان‌دهنده زندگینامه و آثار هنری بزرگان صنایع‌دستی و رسته‌های کاری آن‌ها است، از دیگر برنامه‌های هفته صنایع‌دستی به شمار می‌روند.
او بابیان اینکه دو برنامه نیز با مکانیسم مسابقه برگزار خواهد شد و یکی از آن‌ها طراحی زیوری برای اصفهان است، گفت: یکی از نکاتی که حس خوبی را به مردم منتقل می‌کند خط افق اسمان شهر اصفهان است و ما باید از خط آسمان حفاظت کنیم. سال گذشته مسابقه چهل ویک وکتور از خط افق آسمان شهر اصفهان برگزار شد که تعداد ۴۰ ویکتور از ۲۰۰ ویکتور ارسالی انتخاب شدند و تصمیم داریم که این وکتورها در راستای برندینگ شهر اصفهان و در طراحی زیورآلات و موضوعات صنایع‌دستی کار شود و حداقل در صنایع‌دستی کوچک مقیاس که سوغات معناداری برای بسیاری گردشگران است مورداستفاده قرار بگیرد. برنامه دوم که آن‌هم به‌صورت مسابقه خواهد بود طراحی المان‌های شهری با موضوع صنایع‌دستی است.
نمایشگاهی با حضور دو شهر خلاق صنایع‌دستی
در ادامه برنامه، نورالله عبدالهی، معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان اصفهان نیز بابیان اینکه تفاوتی که نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بومی استان‌های اصفهان و هرمزگان با نمایشگاه‌های گذشته، تصریح کرد: کارگاه‌های صنایع‌دستی دو شهر اصفهان و بندرعباس به‌صورت ورکشاپ در این نمایشگاه برگزار می‌شود که اتفاقاً هر دو این شهرها در گروه شهر خلاق در حوزه صنایع‌دستی به شمار می‌روند؛ دیگر نکته مهم این نمایشگاه، حضور رشته‌های اصلی و سنتی از هر شهرستان استان اصفهان است که نه‌تنها محصولات خود را ارائه می‌کنند بلکه به ارائه ورکشاپ نیز خواهند پرداخت و برای اولین بار است که همه شهرستان‌های استان در کنار هم در این نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بومی چهل‌ستون حضور دارند.
صنایع‌دستی، پاره تن فرهنگ اصفهان
سپس مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی گفت: سرمایه‌ای که در مورد صنایع‌دستی در اختیار مردم اصفهان است باقی‌مانده‌ای از بیش از ۲۰۰ رشته هنری است که زمانی در این شهر بوده و ما شاید امروز میراث‌دار کمتر از ۵۰ مورد از آن هستیم که در قالب انواع صنایع‌دستی در اصفهان جریان دارد و همیشه یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های من این بوده که بتوانیم همه آن حدود ۲۰۰ صنایع‌دستی را مجدداً زنده کرده و بتوانیم به نسل‌های بعد منتقل کنیم.
او بابیان اینکه آنچه امروز به‌عنوان صنایع‌دستی می‌شناسیم صنایع دوران خودشان هستند که اتفاقاً نقطه تمایز آن‌ها با صنعت امروز(صنعت تولید انبوه) این است که تلفیق هنر و صنعت به دست انسان هنرمند یعنی مخلوق خداوند انجام می‌شود که روح خود را در صنعت دستی می‌دمد و نقطه تمایز چیزی که پدید می‌آید دمیدن روح انسانی در این شیء است، تأکید کرد: امروز باید صنایع‌دستی و میراث به‌جامانده را یک فرهنگ بدانیم، جزئی از پاره تن فرهنگ اصفهان و فرهنگ این مرزوبوم بدانیم.
طغیانی با اشاره به ترکیبات مختلفی که بین اقتصاد و فرهنگ وجود دارد، افزود: گاهی از اقتصاد فرهنگی صحبت می‌شود، مثلاً وقتی اقتصاد صنایع‌دستی بررسی می‌شود این موضوع عنوان می‌شود که گردش مالی اقتصاد صنایع‌دستی چگونه است؟ در آن سرمایه‌گذاری می‌شود؟ فروش دارد؟ بازار دارد؟ همه این موارد در ذیل اقتصاد فرهنگ یا اقتصاد صنایع‌دستی قرار داده می‌شود. یک ترکیب دیگر از اقتصاد و فرهنگ، فرهنگ اقتصادی است مثلاً آیا در فرهنگ اقتصادیِ ما کار و تلاش وجود دارد؟ قناعت است؟ سرمایه‌گذاری وجود دارد؟ بنابراین به‌غیراز اقتصاد فرهنگ، فرهنگ اقتصادی را هم می‌توانیم برشمریم، اما سومین ترکیب که موردنظر من است و باید روی آن سرمایه‌گذاری جدی صورت بگیرد اقتصاد فرهنگی است. اقتصاد اصفهان بیشتر یک اقتصاد صنعتی مبتنی بر صنایع پایه است. ما از این موضوع غفلت کرده‌ایم که اصفهان می‌تواند در حوزه اقتصاد فرهنگی بدرخشد. صنایع‌دستی در این دسته قرار می‌گیرد یعنی اصفهان می‌تواند با سهم حوزه ایجاد ارزش از محل هنر و فرهنگ خود در زمینه‌های مختلف ازجمله صنایع‌دستی، بر همه بخش‌های اقتصادی غلبه کند.
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: ما در اصفهان می‌توانیم اقتصادی فرهنگی داشته باشیم به‌نحوی‌که سهم آن‌ها در اقتصاد، برجسته باشد. اقتصاد فرهنگی، آلایندگی ندارد، آب بر نیست و دارای ارزش‌افزوده فراوانی است. وقتی عنصر هنر و علم به فرآیند تولید وارد می‌شود هیچ‌وقت کاهنده نیست، همیشه افزاینده است. ما می‌توانیم با اقتصاد فرهنگی زندگی همه مردم در اصفهان را اداره کنیم.
لزوم تشخیص درست مزیت رقابتی اصفهان و پاسداری از آن
اما علی صالحی، سخنگوی شورای اسلامی شهر اصفهان سخنران دیگر این برنامه بود که صحبت‌های خود را این‌گونه آغاز کرد: وقتی می‌خواهیم از تمدن و هویت یک شهر اسلامی صحبت کنیم شاید پررنگ‌ترین نمود آن را می‌توان در حوزه فرهنگ تصور کرد که فرهنگ بر مبنای ارزش والایی چون هنر ترسیم می‌شود و مهم‌ترین شاخصه‌های یک فرهنگ را می‌توان در رگه‌های هنریِ آن فرهنگ دید و به آن توجه داشت. البته هنر چیزی نیست جز ذوق و قریحه‌ای که از دستان هنرمندان تراوش می‌کند و به آثار فاخر و نماد یک تمدن و هویت یک ملت تبدیل می‌شوند و مخاطب خود را نه با یک اثر به نام صنعت دست بلکه با یک هنر و فرهنگ و تمدن آشنا می‌کند.
او با اشاره به نظریه برخورد تمدن‌ها، ادامه داد: در این نظریه فرهنگ اسلامی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تهدیدها برای فرهنگ غرب و لیبرالیسم را معرفی‌شده است، شاید دلیل این باشد که در شرق و فرهنگ اصیل اسلامی، هنرها و تجلی‌گاه‌های هویتی را داریم که نمونه‌اش در سایر فرهنگ‌ها به‌خصوص در غرب وجود ندارد. این‌ها تکیه‌گاه‌ها و لنگرگاه‌هایی است که فرهنگ ما را استوار کرده و از قرن‌ها تا امروز چنین هنرهایی که سابقه آن‌ها از طول عمر برخی کشورها نیز بیشتر است را به مهد هویت‌ساز و فرهنگ‌ساز تبدیل کرده است و اگر بخواهیم برای حفظ کشورمان و اعتلای سرزمینمان تلاش کنیم چه چیزی بهتر از تقویت این مزیت رقابتی و این نقطه ثقلی که در حوزه هنر و به‌ویژه صنایع‌دستی داریم.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان بابیان اینکه امروز ما در مقابل یک تهاجم ادراکی و شناختی قرار داریم و باید از توانایی و ظرفیت ویژه هنر و صنایع‌دستی برای انتقال پیام و مفهوم و دفاع از هویت و برای صادرات این هویت استفاده کنیم، گفت: هفته صنایع‌دستی فرصت بسیار خوبی است که بتوانیم این مزیت را تقویت کنیم و اول‌ازهمه خود را با آن آشنا کرده و از صنایع‌دستی به‌جای کالاهای جعلی استفاده کنیم که جای این هنر اصیل را در خانه‌های ما گرفته است تا اینکه بعدازآن به مرز انتقال مفهوم و هویت از طریق صنایع‌دستی برسیم.
صالحی افزود: در روزگاری که مزیت رقابتی برای اقتصادی حرف اول را می‌زند اما جهانی‌سازی می‌خواهد نفت را برای جهان سوم به‌عنوان این مزیت رقابتی چه در اقتصاد و چه در فرهنگ معرفی کند ما باید هوشیار باشیم و در مقابل این الگو که سازه‌های بتونی را جایگزین هویت‌های محلی ما کرد، کافی‌شاپ‌ها را جایگزین سفره‌خانه‌های سنتی کرد، موسیقی وارداتی را جایگزین نای نی و نوای سنتور کرد و البته کالاهای جعلی وارداتی به اسم صنایع‌دستی را جایگزین هنرهای اصیل کرد بتوانیم اولاً مزیت رقابتی خود را چه در فرهنگ و هویت و چه در اقتصاد درست تشخیص داده و دوم اینکه با تقویت این مزیت رقابتی، از هنرها و ظرفیت‌های موجود پاسداری کنیم.
او تأکید کرد که باید به این فکر کنیم که آیندگان درباره آن چیزی که ما به یادگار می‌گذاریم چه قضاوتی خواهند کرد.
صنایع‌دستی؛ الگوی رشد درون‌زا، پایدار و همسو با محیط‌زیست
در ادامه نیز سعید ابراهیمی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان گفت: نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بومی استان‌های اصفهان و هرمزگان بخشی از مجموعه رویدادهای هفده‌گانه است و هدف ما این است که ذینفعان این حوزه را در کنار هم بگذاریم و آماده‌ایم از همه ظرفیت‌ها در حوزه‌های مختلف استفاده کنیم.
او افزود: پشتوانه‌ای که اصفهان از قبل به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی و شهر خلاق در این حوزه دارد، غلبه‌ای داشته که البته حفظ و گسترش و تبدیل‌شدن به پارادایم غالب در رشد شهری، اقدام بسیار ویژه است که امیدوارم اتفاق بیفتد. امیدوارم همه افراد مرتبط با حوزه میراث فرهنگی، فنی حرفه‌ای، دانشگاه‌ها NGOها و نهادهای مختلف، این الگو را با همدلی و هم‌صدایی و همگرایی در شهرمان توسعه دهند که یک الگوی رشد درون‌زا و کاملاً پایدار است و با محیط‌زیست همسویی دارد.
سلیقه جامعه هدف را گم کردیم/ هنر، عامل ماندگاری فرهنگ ایران
همچنین علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان نیز بابیان اینکه هنرهای سنتی دقیقاً همان خاکی است که از آن مستی فزاید، همان موسیقی است که به‌اندازه سه هزار و صدسال در تمام کوی و برزن‌های یک تمدن فرهنگی به نام ایران جاری و ساری است و در هیچ عصری هم کمرنگ نمی‌شوند، گفت: امروزِ جامعه ما باافتخار، هنرهای سنتی و صنایع‌دستی هنوز حرف اول در دنیا را دارد، اما چگونه؟ با خون و جگر.
او سپس به عیسی بهادری، مدیر فقید هنرستان هنرهای زیبای اصفهان اشاره کرد و افزود: یک فرد بزرگی در سنوات گذشته در اصفهان زندگی می‌کرد و مدیریت هنرستان معروف و مشهور اصفهان را به عهده داشت به نام عیسی خان بهادری. او یکی از بزرگ‌ترین کسانی است که جا دارد هر زمان از عرصه فرش صحبت می‌کنیم از ایشان هم نام ببریم. یکی از کسانی است که خالق نقوش فرش ایران‌زمین بوده و هست. او به خاطر اینکه بتواند در عرصه صادرات فرش وارد شود طرحی را پایه‌ریزی می‌کند و بلافاصله شرکت‌های بزرگی در حوزه فرش به ایران وارد شدند و در حوزه فرش و صادرات آن فعالیت می‌کنند و فرش اصفهان و نائین و دیگر شهرها به این واسطه شکل می‌گیرد. غرض این است که یکی از مشکلات امروز هنرهای سنتی و صنایع‌دستی این است که ما سلیقه جامعه هدف خود را گم‌کرده و درباره آن مطالعه نمی‌کنیم و یا فکر می‌کنیم که چون ما خوشمان می‌آید دیگران هم باید خوششان بیاید.
ایزدی همچنین با یادی میر سید علی که در کولاب تاجیکستان با نام شاه امیر شناخته می‌شود، گفت: از بدو تأسیس حکومت‌های ایرانی تا نادرشاه، ما همیشه در آرزوی کشورگشایی در سند و پنجاب و و بودیم، اما ماحصل آن هن کشورگشایی ها چه شد؟ چه چیزی برای ما از آن‌همه جنگ باقی ماند؟ چه تاثیری در فرهنگ هندوستان و پاکستان و تاجیکستان گذاشتیم؟ اینکه گذاشتیم را نگذاشتیم را نمی‌دانم اما میرسیدعلی دقیقاً پایه‌گذاری اقتصاد فرهنگی را بر مبنای هنر می‌گذارد. او بر پایه اسناد تاریخی از اصفهان، ۷۰۰ استاد را به غرب هندوستان و شرق پاکستان و تاجیکستان برده و هنر ایران را در آنجا رواج می‌دهد و به همین دلیل بسیاری از آن مردم هنوز فارسی صحبت می‌کنند؛ به‌این‌ترتیب یک انسان می‌تواند تأثیرگذاری به‌مراتب بیش از سه هزار سال کشورگشایی ایران‌زمین را داشته باشد و ازاین‌رو مقبره میر سید علی در کولاب تاجیکستان عبادتگاه بسیاری از مردم است که او را به‌عنوان یک انسان تأثیرگذار قبول دارند، این یعنی هنر و هنرمند.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان بابیان اینکه هنرمندان به ما احتیاج ندارند بلکه ما هستیم که برای اینکه ریشه داشته باشیم به آن‌ها محتاجیم و برای دچار نشدن به بی‌هویتی آن‌ها را مانند میخ‌هایی در زمین می‌دانیم برای اینکه به ما هویت دهند و ما قدرت آن را داشته باشیم که بگوییم کیستیم، تأکید کرد: هنرمند یعنی کسی که قدرت خالق بودن را از خالق خود یاد گرفته است، کسی که می‌تواند خلق کند و از ورق بی‌هویت برای سرزمین خود و نه برای خودش هویت می‌سازد و برای سرزمین خود ماندگاری و مانایی خلق می‌کند.
او ادامه داد: در آنچه طول تاریخ باعث ماندگاری و مانایی فرهنگ ایران شده هنر است، هنری که نمی‌توانیم برای آن محدودیت قائل باشیم. هر آنچه از ایران کهن که با اسلام، متعالی‌تر از هر زمان دیگر می‌شود و برای ما بعد از سه هزار و اندی سال باقی‌مانده است نتیجه خون جگر هنر و هنرمندان است.
به گزارش ایسنا، در این برنامه همچنین استاد حسن منصوری، نوازنده نی و فرزندشان استاد سجاد منصوری، نوازنده تنبک به اجرای قطعاتی از موسیقی مکتب اصفهان پرداختند.
علاقه‌مندان بازدید از نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بومی استان‌های اصفهان و هرمزگان می‌توانند تا ۲۷ خردادماه همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۲۰ به باغ‌موزه چهل‌ستون اصفهان مراجعه کنند.
اصفهان_محسن راعی
ارسال نظر