پیوستن ایران به بریکس؛ گامی دیگر برای پایان یکجانبهگرایی
تنها چند روز از اعلام عضویت ایران در گروه «بریکس» میگذرد؛ اقدامی که با واکنش‌های گسترده در عرصه خارجی و داخلی مواجه شده که وجه مشترک آنها، تلاش «بریکس» برای مقابله با نظام تک قطبی جهانی و پایان یک جانبهگرایی است.
به نقل از ایسنا، صبح روز پنج‌شنبه دوم شهریورماه، «سیریل رامافوسا» رئیس جمهور آفریقای جنوبی در نشست «بریکس پلاس» موافقت ۵ عضو اصلی این گروه یعنی برزیل، هند، چین، روسیه و آفریقای جنوبی را با عضویت اصلی جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر، اتیوپی و آرژانتین اعلام کرد که عضویت اعضای جدید از ژانویه ۲۰۲۴ رسمی خواهد شد.
اما عضویت ایران در گروه بریکس چه دستاوردهایی دارد؟ در پاسخ به این سوال حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در خردادماه و در زمان نشست مشترک وزرای امور خارجه کشورهای عضو بریکس و دوستان بریکس گفته بود که «برای جمهوری اسلامی ایران، بریکس می‌تواند هدف مهم بعدی در سیاست چندجانبه گرایی باشد. گروه بریکس به دلیل توان خود و به جهت تلاش برای رفع برخی کاستی‌ها در نظام بین الملل و تقویت چندجانبه گرایی، جایگاه مهمی در عرصه مبادلات جهانی کسب کرده است. قطعا این جایگاه با پیوستن دیگر قدرتهای منطقه‌ای و همسو، تقویت خواهد شد. یک «بریکسِ گسترده» می‌تواند الگوهای موفقی از «حکمرانی جمعی و شمولی»، «همکاری‌های نوینِ جنوب-جنوب» و «ائتلافِ اقتصادهای نوظهور» را ارائه دهد.»
امیرعبداللهیان همچنین این نکته را هم تاکید کرده بود که «جمهوری اسلامی ایران در کنار دیگر کشورهای همسو و علاقه‌مند می‌تواند شریکی مطمئن برای بریکس در آینده باشد. ایران با تجربه بالای حضورِ فعال در نهادها و ابتکارات بین‌المللی، برخورداری از ذخایر کامل انرژی، شبکه‌های حمل‌ونقل و ترانزیت کوتاه و ارزان، نیروی انسانیِ آموزش‌دیده و دستاوردهای علمیِ چشمگیر و بالاتر از همه اراده‌ای قوی برای مشارکت در ایجاد نظمی عادلانه در جهان، می‌تواند شریک مهمی برای بریکس باشد.»
موضوعی که حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور از بعد دیگر به آن اشاره داشت؛ رئیس جمهور در بازگشت از سفر به آفریقای جنوبی گفت: «بریکس یکی از ائتلاف‌های مهم جهانی است که نقش موثری در توسعه و ارتقای همکاری‌های اقتصادی و تجاری در بخش قابل توجهی از جهان دارد. ائتلاف‌های جهانی نظیر بریکس و شانگهای، ائتلاف‌های نوظهوری هستند که کاملا مخالف یکجانبهگرایی بوده و با نگاه احترام به استقلال کشورها برای همگرایی و همکاری در جهت پیشرفت امور ملت‌ها تشکیل شده‌اند.»
رئیسی با اشاره به اینکه بریکس عمدتا متمرکز بر همکاری‌های تجاری و اقتصادی است، بیان کرد: «نظام سلطه به دنبال آن است که با سلطه‌گری اجازه ندهند اقتصاد کشورهای مستقل از جمله ایران در ارتباط با دیگر کشورهای مستقل در منطقه و دنیا رشد کند، اما ارتباطات اعضای بریکس حتما در این راستا که در این مجموعه کشورهای مستقل می‌خواهند ارتباطات تجاری و اقتصادی خود را با یکدیگر گسترش دهند مهم و به اقتصاد مقاومتی نیز کمک می‌کند.»
اهمیت عضویت ایران و چند کشور دیگر در ائتلاف بریکس آن قدر زیاد است که با واکنش‌های گسترده خارجی و داخلی مواجه شد؛ رسانه‌های غربی این امر را تلاشی از سوی کشورهای اصلی این گروه برای مقابله با نظام تک قطبی جهانی و اقدامی در راستای برقراری نظم جهانی «چندقطبی» تلقی کردند. تحلیلگران غربی نیز بر این باورند که پیوستن کشورهای نفت‌خیز ایران، عربستان و امارات به گروه بریکس می‌تواند تجارت بین این سه کشور را افزایش داده و تبدیل بریکس به رقیبی برای گروه ۷ را تسریع کند.
در داخل نیز، کارشناسان مسائل بین‌المللی و نمایندگان مجلس با استقبال گسترده از عضویت ایران در بریکس، آن را گامی برای مقابله با نظام تک قطبی جهانی توصیف کردند چه اینکه وحید جلال‌زاده رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: «بریکس، شانگهای و اوراسیا، اسم رمز شکست تحریم های غرب است. خنثی سازی تحریم ها در عصر شکل گیری هندسه نوین جهانی یعنی دوران ورود به پیمان‌ها، ائتلاف‌ها و اتحادیه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بوده که این به معنای پایان یکجانبهگرایی است.»
موضوعی که یعقوب رضازاده عضو هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی به گونه ای دیگر بیان کرد و گفت: « با توجه به عضویت کشورهای قدرتمند دنیا در بریکس، پیوستن ایران در این گروه تاثیر مثبتی در معاملات جهانی دارد چون اعضای این گروه دارای منابع ارزشمند انرژی جهان هستند و در سایر عرصه‌ها هم قابلیت‌های فراوانی دارد.»
او این را هم اضافه کرد که « یکی از مهم‌ترین برنامه‌های بریکس خارج کردن دلار از مبادلات ارزی و توسعه تجارت اقتصادی، فروش نفت و مسائل کشاورزی و صنعت است. به نظرم عضویت ایران در بریکس اقدام مثبتی در کارنامه دیپلماسی کشور در راستای کاهش تاثیر تحریم اتحادیه اروپا، آمریکا و سایر کشورهای هم‌پیمان آنها است و در نهایت می‌تواند تاثیر مثبتی در توسعه تجارت جهانی و اقتصاد داشته باشد.»
شهریار حیدری نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز عضویت ایران در بریکس را نشان دهنده قدرت جمهوری اسلامی دانست و گفت: « با توجه به شرایط تحریمی که در طی سال‌های گذشته آمریکا و استکبار جهانی علیه جمهوری اسلامی اعمال کرد، عضویت ایران در پیمان شانگهای و عقد قراردادهای ۲۵ ساله با چین و ۲۰ ساله با روسیه و بحث روابط ایران و عربستان و دیگر کشورهای منطقه‌ای همه نشان دهنده نقش موثر جمهوری اسلامی ایران در تحولات جهانی و بین‌المللی است که در نهایت همین نقش باعث شد ایران را به عنوان عضو موثر بریکس بپذیرند.»
در نهایت علی خضریان نماینده تهران ضمن تبیین حرکت جهان به سمت چندجانبه گرایی به این نکته اشاره کرد که « ایران در جایگاه برهم زننده معادلات استعماری و نظم آمریکایی در جهان، برای تعقیب منافع و استراتژی‌های خود دست به اقدامات مهمی در صحنه سیاست خارجی زده که علاوه بر رویکرد منطقه‌گرایی و تغییر برخی راهبردها در غرب آسیا، فرصت استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی را پیدا کرده لذا پیوستن ایران به گروه بریکس در کنار عضویت دائم در شانگهای و موافقت‌نامه تجارت ترجیحی اوراسیا، اتفاق مهمی در هموار شدن مسیر دیپلماسی اقتصادی برای کنار گذاشتن دلار بوسیله ایجاد یک اتحادیه تجاری سیاسی است تا عملا رژیم‌های تحریمی علیه کشور را خنثی کند.»
ارسال نظر