به گزارش اکونا پرس،

محمدرضا جعفرجواد جعفری، سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید، با تشریح تازه‌ترین وضعیت مجموعه تاریخی نقش رستم، اعلام کرد این محوطه به دلیل حجم آسیب‌ها و حساسیت آثار، نیازمند مرمت اضطراری و اصلاح فوری زیرساخت‌هاست. او نقش رستم را یک «زون کامل باستان‌شناسی» دانست که از دوره ایلام تا اسلامی لایه‌های مهمی از تاریخ در آن ثبت شده و آرامگاه‌های هخامنشی—از جمله آرامگاه‌های خشایارشا، داریوش اول، اردشیر اول و داریوش دوم—در کنار نقش‌برجسته‌های ساسانی، این مجموعه را به یکی از مهم‌ترین محوطه‌های تاریخی کشور تبدیل کرده است.

جعفری با اشاره به اینکه بخش عمده مطالعات باستان‌شناسی نقش رستم در دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ انجام شده، گفت تمرکز فعالیت‌ها طی دهه‌های اخیر بیشتر بر حفاظت و مرمت بوده است. او مهم‌ترین چالش کنونی را «نبود اعتبارات کافی» برای انجام مرمت‌های اضطراری دانست و افزود: با وجود امکانات محدود، پایگاه اکنون مرمت آرامگاه خشایارشا را در اولویت قرار داده اما آرامگاه‌های داریوش اول، داریوش دوم و همچنین بنای کعبه زرتشت نیز فوراً به اقدامات حفاظتی نیاز دارند.

به گفته سرپرست پایگاه، یکی از طرح‌های مهم در دست اجرا، اصلاح مسیر دسترسی به نقش رستم است. مسیر فعلی، یک مسیر روستایی و خطرناک است و ورودی نیز دقیقاً از محل بقایای باروی تاریخی عبور می‌کند. طرح جدید انتقال ورودی به ضلع غربی را پیشنهاد می‌کند؛ نقطه‌ای که هم امن‌تر و هم از نظر تاریخی «سنخیت بیشتری» با محوطه دارد.

جعفری همچنین از برنامه‌ریزی برای اجرای بازدیدهای شبانه خبر داد و گفت نوسازی کامل نورپردازی مجموعه در دستور کار است تا بازدید شبانه به‌صورت پایلوت در نقش رستم راه‌اندازی و سپس در تخت‌جمشید نیز اجرا شود. او توضیح داد که نورپردازی جدید صرفاً برای روشن‌کردن بنا نیست، بلکه باید مسیر بازدید شبانه را نیز ایمن و قابل‌استفاده کند.

یکی از تهدیدهای مهم محوطه، فرونشست دشت مرودشت است. جعفری گفت مطالعات اولیه دانشگاه شیراز—به سرپرستی دکتر فقیه و با سه روش ژئومغناطیس—نشان داده که فرونشست به آثار صخره‌ای آسیبی وارد نمی‌کند، اما احتمال آسیب‌دیدگی لایه‌های پای کوه، بارو و حتی کعبه زرتشت وجود دارد. نتایج کامل این پژوهش‌ها در نشست تخصصی فرونشست طی هفته پژوهش ارائه خواهد شد.

مصطفی رخشنده‌خو، سرپرست کارگاه حفاظت و مرمت نقش رستم نیز با اشاره به آغاز فعالیت‌های رسمی از سال ۱۳۹۶ گفت تیم‌های تخصصی در سه حوزه باستان‌شناسی، حفاظت و مرمت، و پروژه‌های عمرانی مستقر شده‌اند. او مهم‌ترین دستاوردها را اسکن لیزری کامل مجموعه، استخراج مدل سه‌بعدی صخره و تعیین اولویت‌های مرمتی دانست.

رخشنده‌خو توضیح داد کارگاه آرامگاه خشایارشا با ارتفاع حدود ۶۰ متر، یکی از پیچیده‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه‌های مرمت صخره در کشور است و متخصصان زمین‌شناسی، باستان‌شناسی، شیمی و استادکاران باسابقه مرمت سنگ در آن مشارکت دارند. مرمت نقش‌های ساسانی شامل نقش هرمز دوم، بهرام دوم و شاپور اول نیز طی سال‌های اخیر تکمیل شده و کتیبه‌های کعبه زرتشت استحکام‌بخشی اولیه شده‌اند.

وی تصریح کرد که بر اساس ضوابط یونسکو، امکان نصب پوشش شیشه‌ای یا سازه‌ای بر نقش‌برجسته‌ها وجود ندارد؛ زیرا این اقدام منظر تاریخی را مخدوش می‌کند و همچنین به دلیل تخلخل سنگ و ایجاد گرمایش موضعی، باعث تخریب بیشتر اثر می‌شود. به گفته او، بهترین راه، ادامه مرمت علمی و پایش مداوم با استفاده از فناوری‌های روز است.

نقش رستم، مرمت اضطراری، آرامگاه خشایارشا، پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید، فرونشست مرودشت، مرمت صخره، کعبه زرتشت، نقش‌برجسته‌های ساسانی