به نام او که هرچه بخواهد همان می‌شود

مسؤولیت اجتماعی شرکت‌ها برای حکومت در مفهوم توسعه پایدار ظهور کرده و سازمان‌های بین‌المللی نیز به دلیل تسلط این مفهوم در جهان رقابتی چون برنامه توسعه سازمان ملل سعی کرده‌اند این مفهوم را در بین مدیران شرکت‌ها در قالب اهداف توسعه هزاره سوم مطرح کنند. با پیوستن ایران به اعلامیه توسعه هزاره در سال 2000 که بر اساس آن کشورها متعهد شده‌اند تا سال 2015 در خصوص 8 هدف توسعه‌ای چون ریشه‌کنی فقر،گرسنگی ،  ایدز ، کاهش مرگ‌ومیر کودکان ، دستیابی برای آموزش ابتدایی ، دستیابی به محیط‌زیست پایدار و .. با استفاده از تمامی امکانات و ابزارهای لازم با استانداردهای تعیین‌شده دست یابند ، دفاتر و آژانس‌های سازمان ملل در ایران فعالیت‌های خود را در این زمینه آغاز کردند و شرکت‌های ایرانی هم به مشارکت اجتماعی در تحقق اهداف هزاره دعوت شدند .کمیته ملی اهداف توسعه هزاره با مسئولیت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و عضویت بخش خصوصی، تشکل‌های صنعتی، نهادهای مدنی و سازمان‌های غیردولتی ، دفاتر و آژانس‌های سازمان ملل و دستگاه‌های اجرایی، تشکیل گردید تا روند دستیابی به اهداف توسعه هزاره تسهیل گردد و کلیه ذی‌نفعان از نقش خود در تحقق اهداف توسعه هزاره آگاه گردند. کمیته ملی بخش خصوصی و اهداف توسعه هزاره متشکل از تمام تشکل‌های بخش خصوصی است ازجمله اتاق بازرگانی، مجمع امور صنفی تهران، خانه صنعت معدن، سازمان تعاون تهران، کنفدراسیون صنعت، سازمان مدیریت صنعتی، فدراسیون کارفرمایان، خانه کارگر و تعدادی از تشکل‌های جامعه مدنی غیردولتی که به‌صورت عضو ناظر شرکت می‌کنند. کمیته سازمان‌های غیردولتی و جامعه مدنی نیز شامل تشکل‌های اجتماعی و سازمان‌های غیردولتی است .

حدود یک دهه از طرح موضوع مسئولیت اجتماعی به معنای امروزی آن در ایران می‌گذرد لیکن هنوز به‌صورت فراگیر درنیامده است و در اولویت فعالیت تمامی شرکت‌های کوچک و بزرگ قرار نگرفته است و توسعه و بسط این موضوع نیازمند فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی‌های عمومی هست بطوریکه تمامی شرکت‌ها به این باور برسند که اگر امروز اجتماع را نبینند فردا نیز در اجتماع دیده نخواهند شد.

به‌منظور مدیریت امور مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها پیشنهاد می‌گردد مراحل زیر در شرکت‌ها به مرحله اجرا درآید.

مرحله اول: بازبینی وضعیت موجود                          

1-‌ مرور گزارش‌های موجود در شرکت در مورد وضعیت موجود مسئولیت اجتماعی شرکتی و بررسی رکوردهای پیشین و فعلی

2-‌ تهیه گزارشی در مورد وضعیت موجود مسئولیت‌های اجتماعی شرکتی و سنجش میزان تعهد مجموعه نسبت به این مفهوم

مرحله دوم: ایجاد آگاهی و تعهد

1-‌ مشخص کردن اقدامات برای ایجاد آگاهی و تعهد

2-‌ تدوین یک برنامه آموزشی

3-‌ تدوین یک برنامه زمانی

4-‌ مشخص کردن مسئولیت‌ها

5-‌ مشخص کردن ریسک‌ها

6-‌ مشخص کردن هزینه‌ها

مرحله سوم: تعریف محدوده‌های دقیق اقدام

1- مسئولیت اجتماعی شرکت در رهبری و فرآیندهای درون سازمان

2- مسئولیت اجتماعی شرکت در بازار و صنعت

3- مسئولیت اجتماعی شرکت در محیط کار

4- مسئولیت اجتماعی شرکت در محیط‌زیست

5- مسئولیت اجتماعی شرکت در جامعه و کشور

مرحله چهارم: شناسایی دی نفعان و تبیین خواسته‌ها و انتظارات آنان

1-‌ تهیه فهرستی از تمامی ذینفعان

2- هماهنگی با مدیران برای اولویت‌بندی ذی‌نفعان

3- تهیه چک‌لیست و پرسشنامه‌هایی برای تبیین خواسته‌ها و انتظارات

4- تجزیه‌وتحلیل پرسشنامه‌ها و گفتگوها

5-‌ تعریف شاخص‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی

6-‌ هماهنگی با مدیران برای اولویت‌بندی خواسته‌های ذینفعان با توجه به اطلاعات موجود

7-‌ تهیه و تدوین گزارشی در مورد شکاف میان عملکرد و نقطه مطلوب

مرحله پنجم: برنامه‌ریزی و تعریف پروژه‌های بهبود

در این مرحله با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از مراحل قبل پروژه‌های بهبودی متناسب با نیازهای شرکت و زیرمجموعه‌های آن تعریف می‌گردد که هر پروژه دارای جزئیات خاص از برنامه‌ریزی، نظارت و اجرا هست.

مرحله ششم: ارائه چارچوب گزارش سالانه مسئولیت شرکتی و ارزیابی

با توجه با شاخص‌های به‌دست‌آمده، نتایج حاصل از پروژه‌ها اندازه‌گیری شده و با خط‌مشی مسئولیت‌های اجتماعی مطابقت  می‌گردد و درنهایت می‌توان با ارزیابی آن با استانداردهای موجود جهانی از صحت حرکت در این مسیر اطمینان حاصل نمود. مقولهCSR  در ایران، بحثی کاملاً جدید است و حتی در میان شرکت‌های بازار سرمایه کشور که سهامدار عام دارد نیز، هنوز این عرصه وارد ترازنامه‌ها و فعالیت‌های مالی و اقتصادی و فرهنگی و اطلاع‌رسانی آنان نشده است.

اخیراً در میان تمامی NGO های جهان، «محک» ، موسسه خیریه حمایت از کودکان سرطانی ایران، چهارم شد. در این رویداد، ۲۴۰ شرکت آمریکایی شرکت داشتند و این اتفاق بزرگی بود. در حال حاضر جهان چنین دیدگاهی را به ایران پیداکرده که در کشوری که اغلب مردم گرفتارند، به گرفتاران کمک می‌شود.

بودجه‌ای که برای محک در نظر گرفته‌شده است، از برخی از سازمان‌ها بیشتر است. یعنی مردم این‌چنین از سازمانی که به آن اعتماد دارند، حمایت می‌کنند و این سازمان هم بدون مرز کودکان را معالجه می‌کند.

به همین ترتیب مســئولیت اجتماعی در ایران در حال جا افتادن است. شــاید بعضی در بودجه سالانه خود مسئولیت اجتماعی را قرار ندهند، ولی کارخانه‌هایی داریم که نانوشــته یا نوشته، سالانه به مؤسسات خیریه کمک می‌کنند.

برخی به‌طور غیرمستقیم کمک می‌کنند. مثلاً یک شرکت به‌عنوان هدیه سالانه به کارکنان خود، بسته‌های کوچک زعفرانی را از یک تولیدکننده زعفران که بخشی از سود حاصل از کار خود را به مؤسسات خیریه پرداخت می‌کند، خریداری کرده و آن را در اختیار کارکنان و مخاطبانش قرار می‌دهد. با این کار، شرکت که سهامی عام است، از فعالیت‌های خیریه به‌طور غیرمستقیم حمایت کرده و با این رفتار سازمانی سبز، به توسعه اخلاق کسب‌وکار در ایران کمک کرده است. البته نمونه‌هایی ازاین‌دست در کشورمان بسیار است.

سازمان ایمیدرو(معادن و صنایع معدنی ایران) ازجمله شرکت‌های دولتی است که مسئولیت اجتماعی را در این دوره از مدیریت جدید خود در سرلوحه وظایف خویش قرار داده است.

*در مجموعه یادداشت‌های مسئولیت‌های اجتماعی از ده‌ها مقاله در اینترنت و دنیای مجازی استفاده‌شده که از نویسندگان آن‌ها قدردانی می‌شود، متأسفانه اکثراً دارای مشخصات نبودند.

جامعه دنیای مجازی سازمان ملل صنعت مرگ