این نشست در چارچوب تفاهم‌نامه سه‌جانبه میان شرکت بازآفرینی شهری ایران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و سازمان مدیریت بحران کشور برگزار شد و به‌عنوان بستری تخصصی برای بررسی الزامات اجرایی، چالش‌های نهادی و راهکارهای عملیاتی مداخله در محلات و پهنه‌های پرخطر شهری مورد توجه قرار گرفت. بر اساس اعلام برگزارکنندگان، این سلسله نشست‌ها با تمرکز بر مناطق پرخطر در سراسر کشور ادامه خواهد یافت.

در این نشست، فریدون بابایی اقدم عضو هیأت‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران، با اشاره به ابعاد نگران‌کننده وضعیت موجود، عادی‌انگاری سکونت در پهنه‌های پرخطر را خطری فراتر از خود مخاطرات طبیعی دانست و گفت: خطر اصلی، نه صرفاً وقوع زلزله یا سوانح طبیعی، بلکه تداوم ساخت‌وساز، استقرار جمعیت و انفعال نهادی در این پهنه‌هاست که دامنه خسارات انسانی و اجتماعی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

وی با بیان اینکه پهنه‌های پرخطر محل تلاقی هم‌زمان چندین لایه آسیب‌پذیری هستند، تصریح کرد: استقرار در حریم یا بر روی گسل‌ها، مسیل‌ها، رودخانه‌ها، پرتگاه‌های طبیعی، خطوط انتقال نیرو، طرح‌های توسعه شهری فاقد پیوست ایمنی و مداخلات ناهماهنگ، از عوامل اصلی شکل‌گیری این پهنه‌ها به شمار می‌رود.

عضو هیأت‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران با استناد به آمارهای رسمی افزود: بیش از ۴۳ هزار خانوار با جمعیتی بالغ بر ۲۰۰ هزار نفر در پهنه‌های پرخطر کشور سکونت دارند و تداوم این روند، مدیریت بحران را پرهزینه‌تر و پیچیده‌تر خواهد کرد.

بابایی اقدم یکی از چالش‌های جدی مداخله در این مناطق را فقدان وحدت رویه و شاخص‌های مشترک میان دستگاه‌های مسئول دانست و گفت: مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، همه گونه‌های خطر از جمله فرونشست زمین یا تداخل ساختمان‌های ناایمن با بافت‌های تاریخی و فرسوده را پوشش نمی‌دهد.

وی همچنین با اشاره به خلأهای قانونی و ضعف ضمانت‌های اجرایی افزود: با وجود تصریح قانون اساسی بر حق دسترسی به مسکن ایمن، نبود منابع مالی پایدار و ردیف اعتباری مشخص برای اسکان مجدد، اجرای مؤثر برنامه‌های کاهش خطرپذیری را با دشواری مواجه کرده است.

در این نشست، محلاتی همچون گلدشت خوزستان، فرحزاد تهران، نایسر سنندج، پهنه شمالی زاهدان، شهرک عزیزی شهر قدس، محلات پرخطر تبریز و ماکو به‌عنوان نمونه‌های نیازمند اقدام فوری معرفی شدند. در مقابل، پروژه‌های اسکان مجدد از جمله درجاسازی محله اسدگولی و پروژه شهرک جوانان تبریز به‌عنوان تجربه‌های موفق مداخله مورد اشاره قرار گرفت.

در ادامه، حامد روحانی مدیرکل دفتر ساماندهی بافت‌های ناکارآمد بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بازآفرینی شهری را فرآیندی ذاتاً چندبخشی دانست و گفت: مداخلات جزیره‌ای و مقطعی نه‌تنها مسئله را حل نمی‌کند، بلکه در برخی موارد منجر به حذف گروه‌های آسیب‌پذیر شده است.

وی با اشاره به محدودیت منابع مالی اعلام کرد: اولویت مداخله بنیاد مسکن، شهرهای دارای محدوده مصوب سکونتگاه‌های ناکارآمد با جمعیت زیر ۲۵ هزار نفر است و تفاهم‌نامه سه‌جانبه منعقدشده، نخستین برنامه منسجم برای ورود هدفمند به این حوزه تا مرحله اجرا محسوب می‌شود.

در جمع‌بندی این نشست تخصصی، بر ضرورت حرکت سریع از شناسایی به اقدام، تدوین و اجرای برنامه اقدام مشترک در محلات پرخطر، هم‌افزایی نهادی، رفع خلأهای قانونی، تأمین منابع مالی پایدار و تغییر رویکرد از واکنش پس از حادثه به پیشگیری پیش از وقوع بحران تأکید شد.

 

ایران پوشش زمین معماری یونسکو