راهکارهایی برای صیانت از بازار سرمایه

بدون احتساب رشد حاصل از ورود شرکت‌های جدید، بازار سهام در نیمه اول سال بیش از ۱۹۴ درصد رشد کرده و در صورتی که بخواهیم بازه زمانی بررسی را افزایش داده و تغییرات طی یک سال اخیر را محاسبه کنیم، میزان رشد به بیش از ۳۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.»

مدیرعامل بانک انصار  در خصوص دلایل رشد بازارسهام درنیمه نخست سال جاری اظهار کرد: به نظر می‌رسد مواردی نظیر جاماندگی تاریخی نسبت به رشد ارزش سایر دارایی‌ها به ویژه ارز، چشم‌انداز افزایش بیشتر نرخ ارز و انتظارات تورمی شکل گرفته نزد آحاد اقتصادی، افزایش قابل ملاحظه سهامداران جدید و ایجاد جریان ورودی پرقدرت منابع جدید به بازار سهام، سهولت معامله در بازار سهام نسبت به سایر بازارهای دارایی و افزایش دشواری معامله در بازارهایی نظیر مسکن و خودرو پس از شیوع کرونا و همچنین صیانت دولت از بازار سهام، بخشی از علل رشد بازار در نیمه اول سال بوده است.

مهدی رضایی افزود: اما همانگونه که از ابتدا نیز مشخص بود، رشد بازار سهام نتوانست برای همیشه تداوم یابد و بازار سرمایه پس از ثبت رکوردی بالاتر از ۲.۱ میلیون واحد در میانه تابستان، روند نزولی در پیش گرفت. این روند طی دو ماه اخیر در بازار سهام وجود داشته و تاکنون کاهشی کمتر از ۳۰ درصد را در شاخص بورس تجربه کرده است.

نوسان، جزء جدایی‌ناپذیر بازارهای مالی

وی نوسان را جزء جدایی‌ناپذیر بازارهای مالی مانند سهام دانست و افزود: ریزش، چه از جنس حباب و چه از جنس تغییر شرایط بنیادین، به صورت تاریخی همواره در بازار سهام تجربه شده و آخرین مورد آن مربوط به ریزش ۳۲ درصدی شاخص کل در دی‌ماه ۱۳۹۲ است که بازگشت شاخص به نقطه اوج قبلی را پس از آن شاهد بودیم. البته در آن زمان، متغیرهای بنیادین به ویژه قیمت جهانی کالاهای پایه با کاهش چشمگیر همراه شده بود و همین موضوع از علل اصلی طولانی شدن دوره بازگشت بازار سهام بود.

سرمایه‌گذاری نهادی در سهام، همچنان گزینه‌ای مناسب

مدیرعامل بانک انصار بیان کرد: در شرایط فعلی از منظر متغیرهای بنیادین بازار سرمایه شرایط به شکلی است که مجموع سود تقسیمی در نیمه اول سال ۱۳۹۹ نسبت به دوره مشابه سال قبل حدود ۴۸ درصد افزایش یافته و با توجه به تعویق برگزاری مجامع به دلیل محدودیت‌های ناشی از کرونا و انتقال برخی مجامع به ماه‌های مهر و آبان، احتمالا در پایان سال این مبلغ نسبت به سال قبل رشدی بیش از این داشته باشد.

وی در خصوص دوره مالی پیش رو نیز گفت: با در نظر گرفتن برخی مفروضات برای قیمت جهانی کالاهای پایه، در یک برآورد اولیه می‌توان انتظار داشت سودآوری بنگاه‌های بورسی به بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش یابد. البته تغییرات نرخ دلار می‌تواند این برآورد را در هر دو جهت مثبت و منفی تعدیل سازد. بر اساس ارقام فوق به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری نهادی در سهام با سودآوری بالا می‌تواند در افق‌های بیش از یکساله همچنان گزینه مناسبی تلقی شود.

کاهش قیمت سهام و جذابیت خرید

این کارشناس بازارسرمایه، رشدهای اخیر قیمت ارز و همزمان افت قیمت در بازار سهام را دلیلی برای کاهش ارزش دلاری بازارسرمایه طی دو ماه اخیر عنوان کرد و گفت: محاسبه شاخص ارزش دلاری بازار سهام نشان می‌دهد که این شاخص در شهریورماه به کمترین سطح در پنج ماه اخیر رسیده است و همین موضوع، جذابیت محسوسی در قیمت سهام برای خرید ایجاد کرده است؛ البته باید توجه داشت که در دو ماه اخیر، مساله افزایش قیمت ارز بیش از کاهش قیمت سهام بر تغییرات ارزش دلاری بازار سرمایه موثر بوده است. در مجموع کاهش قیمت سهام بسیاری از سهم‌ها را برای خریداران جذاب‌تر کرده است.

رضایی ادامه داد: با وجود این موارد، انجام اقداماتی جهت ثبات‌بخشی به بازار، بازگشت اطمینان به سهامداران، انجام وظایف حرفه‌ای نهادهای مالی از جمله بازارگردانی و توسعه ابزارهای مشتقه، حمایت‌هایی است که می‌تواند در کوتاه‌مدت شرایط بازار را بهبود بخشد و در بلندمدت توسعه بازار را به دنبال داشته باشد.

حضور سه میلیون سهامدار فعال در بورس و پتانسیل‌های پیش رو

وی تصریح کرد: در حال حاضر با وجود آنکه قیمت دلاری برخی سهم‌ها در سطوح بسیار جذاب و نزدیک به مقادیر ابتدای سال قرار دارد، تقاضایی برای آن‌ها وجود ندارد. انجام اقداماتی در سطح اقتصاد کلان جهت ایجاد اعتماد درونی برای سرمایه‌گذاران در خصوص تسهیل کسب و کار شرکت‌ها و تداوم صادرات مناسب شرکت‌ها ازجمله مهمترین موضوعاتی است که می‌تواند ثبات را در بازار و اطمینان را در  سهامداران تقویت کند و مجددا نگاه بلندمدت نزد سهامداران را تقویت کند. فراموش نکنیم که طی یک سال اخیر، بیش از سه میلیون سهامدار فعال وارد بازار سهام شده‌اند و این موضوع پتانسیل بسیار خوبی برای رشد بلندمدت بازار ایجاد کرده است.

بازارگردانی و آثار آن بر بازارسرمایه

مدیرعامل بانک انصار با تاکید بر توجه به بازارگردانی گفت: انجام وظایف قانونی و حرفه ای نهادهای مالی به ویژه مقوله بازارگردانی از دیگر مواردی است که باید در زمینه صیانت بازار سهام صورت گیرد. عملکرد بازارگردانی در نیمه اول سال چه در زمان رشد بازار و چه در زمان ریزش بازار می توانست قویتر باشد و اقدامات اخیر ارکان بازار سرمایه در خصوص فعالیت بازارگردان ها در بازار سرمایه گام مهم و مفیدی برای حمایت از بازار و افزایش اعتماد سهامداران بود. در معاملات اوراق مشارکت و صکوک و به طور کل اوراق با درآمد ثابت بازارگردان حضور دارد، از این رو نقدشوندگی این اوراق در سطح مناسبی قرار دارد، اما در حوزه سهام این رکن کمتر مورد استفاده قرار گرفته بود.

وی افزود: با توجه به اینکه نقدشوندگی یکی از اصول مهم بازار کارا به حساب می آید در حال حاضر بازارگردانی با هدف تنظیم عرضه و تقاضا، تحدید دامنۀ نوسان قیمت و افزایش نقدشوندگی ورقۀ بهادار یکی از الزامات ورود یک شرکت به بازار در برخی از بورس های بین المللی است.

این کارشناس بازارسرمایه در ادامه به فواید بازارگردانی اشاره کرد و توضیح داد: مواقعی که بازار کاهشی و منفی می شود، ایجاد صف‌های فروش در نمادها و اقدام نکردن به موقع جهت کاهش فشار فروش سبب ایجاد ترس نزد سهامداران می شود و در صورت عدم مدیریت این جو روانی از طریق بازارگردانی به موقع، این صف‌ها بزرگتر می شود. این شرایط می تواند بسیاری از سهامداران تازه‌ وارد را به خروج از بازار ترغیب کند. بازارگردانی می تواند این وضعیت را مدیریت و اعتماد را در بازار تقویت کند. ذکر این نکته هم مهم است که بازارگردانی علاوه بر افزایش نقدشوندگی و افزایش کیفیت بازار سرمایه، برای بازارگردان فعالیتی سودآور نیز محسوب می شود.

صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی، تجربه‌ای موفق

مدیرعامل بانک انصار ادامه داد: به همین دلیل این فعالیت هم برای توسعه بازار سرمایه مناسب است و هم برای توسعه نهادهای مالی. منبع اصلی درآمد بازارگردان‌ها، اختلاف قیمتی بین سفارش‌های خرید و فروش است. سایر منابع بازارگردانان شامل سود و افزایش قیمت اوراق بهاداری است که نگهداری می کنند. در بازار سرمایه، صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی یکی از تجربه‌های موفق است که این روزها نقش با اهمیت آن بیش از پیش به چشم می‌آید و این نهادهای مالی باید توسعه یابند.

وی توجه بر نقش ابزارهای مشتقه جهت پوشش ریسک و تسهیل شرایط توسعه آن‌ها در بازار سهام را منطقی‌ترین و بهترین گزینه‌ در اختیار سیاست‌گذاران بازار سرمایه عنوان کرد و افزود: هرچند که اثرات مثبت ناشی از این ابزارها به دو دلیل ماهیت پیشگیرانه (و نه درمانی) و عدم آشنایی عامه سهامداران با آن‌ها، احتمالا با کمی وقفه مشخص خواهد شد، اما باید توجه داشت که تجارب دنیا نشان می‌دهد که تنها خود بازار می‌تواند از بازار حمایت کند و ابداع و توسعه ابزارهای مشتقه نیز بر همین اساس شکل گرفته است.

اوراق اختیار فروش تبعی از بهترین ابزارهای کنترل ریسک

رضایی اضافه کرد: اوراق اختیار فروش تبعی، از بهترین گزینه‌هایی است که در بازار سهام کشور وجود دارد و می‌تواند با حداقل هزینه به شکل محسوسی ریسک سهامداران را کاهش دهد. ویژگی دوگانه این ابزار که می تواند امکان تامین مالی برای سهامداران عمده را فراهم ‌آورد، اهمیت مضاعفی برای آن ایجاد کرده است و با توجه به انتشار مقادیر قابل ملاحظه‌ای از این اوراق در هفته های اخیر می‌توان خوشبین بود که در صورت تداوم این روند طی سال‌های آتی، بازار سرمایه و نظام تامین مالی کشور تحول محسوسی را تجربه کند.

چند توصیه

وی برای توسعه این ابزار توصیه کرد: کاهش مراحل و فرآیندهای اداری و تولید محتوای آموزشی در مقیاس وسیع، از جمله اقداماتی است که سیاست‌گذار باید برای توسعه این ابزار انجام دهد. در کنار این موضوع، تلاش جهت توسعه سایر ابزارهای مالی از جمله افزایش حضور غیرمستقیم مردم عادی در بازار سهام از طریق گزینه‌هایی نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز حتما باید مورد توجه قرار گیرد.

رضایی در پایان توضیح داد: باید عنوان کرد که هرگونه اقدام حمایتی از بازار سهام که بر خلاف مکانیزم‌های بازار باشد، شاید در کوتاه‌مدت موفق به نظر برسد، اما در بلندمدت احتمالا با اتلاف منابع و تضعیف بازار سهام همراه خواهد بود. تجارب دنیا نشان می‌دهد حضور پررنگ نهادهای مالی و انجام اقدامات حرفه ای توسط آن ها و توسعه ابزارهای مشتقه، بهترین گزینه‌هایی است که علاوه بر صیانت از بازار می‌تواند توسعه بلندمدت آن را نیز به دنبال داشته باشد./(سنا)