سندباکس محیطی برای اجرا و مقررات‌گذاری فناوری‌های جدید بازار سرمایه

به نقل از مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، فرهاد دژپسند در مراسم رونمایی از دو سامانه محیط آزمون تنظیم‌گری بازار سرمایه و مرکز تعالی اقتصاد هوشمند و تحول دیجیتال شریف در جمع خبرنگاران اظهار کرد: هوشمندسازی اقتصاد یک انتخاب نیست بلکه الزام و ضرورت رشد و توسعه است، در حال حاضر کشورهایی از نظر فناوری اطلاعات و کاربرد آن در دولت الکترونیک و اقتصاد هوشمند از ما سبقت‌ گرفته‌اند که ما به لحاظ زمانی و زیرساختی نسبت به آن‌ها تقدم داشتیم.

وی علت این امر را به موضوع عدم شناسایی درست فناوری متناسب با توسعه دولت الکترونیک و فقدان عزم و اراده جدی برای تحقق دولت الکترونیک دانست و ادامه داد: هرچقدر درگذشته به‌ویژه در نیمه دوم دهه ۸۰ شمسی حرکت ما برای حرکت به سمت تحقق دولت الکترونیک و تحقق اقتصاد هوشمند، کند و دارای نوسان بود، در سه سال اخیر، عملکردمان سرعت گرفته و تمرکز زیادتر شد؛ کما اینکه شاهدیم شخص رئیس‌جمهور جلسات شورای عالی فناوری اطلاعات را مدیریت می‌کند و از دست‌اندرکاران، گزارش‌گیری می‌کند.

بازار سرمایه خط مقدم هوشمندسازی اقتصاد

دژپسند با بیان اینکه اگر روند، سرعت و تمرکز ما در اجرای پروژه اقتصاد هوشمند که از دهه ۸۰ شمسی تحت عنوان برنامه تکفا در حاشیه برنامه سوم توسعه کلید خورد، همان‌گونه حفظ‌شده بود، امروز به جای دولت الکترونیک، باید در مورد دولت هوشمند حرف می‌زدیم و افزود: توسعه فناوری با رشدی فزاینده در حال وقوع و رابطه انسان و ابزار به‌سرعت در حال تغییر است و در این مسیر ترس و بیم معنا ندارد و باید به دنبال مدیریت شرایط جدید باشیم.

وزیر اقتصاد با اشاره به اینکه باید در مسیر توسعه اقتصاد هوشمند از امکانات و توانمندی‌های انسانی و خدادادی، متناسب با ابزارهای روز، به‌صورت بهینه استفاده کنیم، ابراز داشت: بازار سرمایه از لحاظ هوشمندسازی می‌تواند در منطقه از بالاترین رتبه برخوردار و ظرفیت‌های این بازار می‌تواند پیشران اقتصاد هوشمند باشد.

دژپسند با اشاره به مشکلات گذشته سامانه معاملاتی بازار سرمایه گفت: امروز بسیاری از مشکلات گذشته حوزه فناوری اطلاعات بازار سرمایه برطرف شده و این بازار خط مقدم هوشمندسازی اقتصاد است.

وزیر اقتصاد با تأکید بر اینکه ما مقابل اقتصاد هوشمند در موضع انتخاب نیستیم و باید با سرعت شرایط را مدیریت کنیم تا از مسیر بازنمانیم و برای سهیم شدن اقتصاد با اقتصاد جهانی نمی‌توان هوشمندسازی اقتصاد را نادیده گرفت، تأکید کرد: این حرکت به سرانجام نمی‌رسد مگر آنکه به باور و دغدغه ملی بدل شود.

اقتصاد هوشمند با اجرای سندباکس

در ادامه نشست رونمایی از طرح محیط آزمون تنظیم‌گری بازار سرمایه (سندباکس) علی عبدالهی رئیس مرکز فناوری اطلاعات، امنیت فضای مجازی و اقتصاد هوشمند نیز با اشاره به اینکه سندباکس در راستای اقتصاد هوشمند و تنظیم‌گری هوشمند راه‌اندازی شده است، گفت: کارگروه مدیریت یکپارچه و هماهنگی محیط‌های آزمون در اواخر اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ با درخواست سازمان بورس و اوراق بهادار و فرابورس ایران مبنی بر راه‌اندازی محیط آزمون تنظیم‌گر بخشی در بازار سرمایه (سندباکس)، با اکثریت آرا موافقت کرد.

وی در تشریح وظایف تنظیم‌گران بخشی گفت: وظایف تنظیم گران بخشی دستگاه‌ها و سازمان‌هایی که در چارچوب قانون مسئولیت اعطای مجوز کسب‌وکارها را بر عهده ‌دارند، شامل مواردی همچون تعریف و ایجاد محیط آزمون، آماده‌سازی شرایط پذیرش و قالب‌های لازم برای قراردادها، انعقاد قرارداد با متقاضیان پس از پذیرش شرایط، بررسی تبعات مثبت و منفی فعالیت‌های کسب‌وکارها در محیط آزمون و ... است.

سندباکس؛ سرآغاز فصل جدید نوآوری‌ها در بازار سرمایه

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در جلسه رونمایی از محیط آزمون تنظیم‌گری (سندباکس) بازار سرمایه که در وزارت امور اقتصادی و دارایی برگزار شد، عنوان کرد: رونمایی از سندباکس سرآغاز فصل جدیدی از نوآوری‌ها در بازار سرمایه است؛ بازاری که نیروی پیش برنده آن «نوآوری» و به‌کارگیری ایده‌های جدید است.

به گفته محمدعلی دهقان دهنوی، سازمان‌ها همواره با ایده‌های متنوع و متعددی برای اجرا روبه‌رو هستند که برخی از آن‌ها در نگاه اول قابل‌اجرا و بعضی دیگر غیرقابل‌اجرا به نظر می‌رسند.

وی با اشاره به اینکه در میان ایده‌های قابل‌اجرا و غیرقابل‌اجرا، ایده‌های متنوعی با درجات مختلف ریسک‌ نیز وجود دارند، افزود: محیط آزمون یا همان سندباکس فرصتی را فراهم می‌کند تا این ایده‌ها قبل از رد شدن فرصت تست و آزمون بیابند و اجرا شوند.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه سندباکس ازنظر عملکرد تفاوتی با دنیای واقعی ندارد، ادامه داد: در محیط آزمون اما مقررات، محدودیت‌ها و قیدوبندها را کنار می‌گذاریم و ایده‌ها در محیط تحت نظارت به اجرا گذاشته می‌شوند.

دهقان دهنوی تأکید کرد که در محیط ‌آزمون ایده‌ها به‌خوبی و به‌دوراز محدودیت‌ها فرصت بروز و ظهور می‌یابند و اشکالات آن‌ها مشخص و رفع می‌شود و با این موضوع روبه‌رو می‌شویم که به طراحی چه مقرراتی برای مواجه‌شدن با مشکلات ایده‌ها نیازمندیم.

سندباکس؛ چالشی برای ایده‌های جدید

در ادامه این نشست مدیرعامل فرابورس ایران با اشاره به اینکه قوانین و مقررات نیز باید همپای تکنولوژی‌ها به‌سرعت حرکت کنند، گفت: بسیاری از طرح‌های نوآورانه و ایده‌های جدید با مراجعه به بازار سرمایه رد می‌شوند و به همین دلیل سندباکس راه‌اندازی شده تا ایده‌های جدید را به چالش بکشد و شرایطی فراهم کند تا برای تکنولوژی‌هایی که نیاز به مقررات‌گذاری دارند، مقررات جدید ایجاد شود.

امیر هامونی اهداف سندباکس را مواردی همچون امنیت اطلاعات، حس امنیت به مشتری نهایی، مسائل مالیاتی، امنیت سایبری، مبارزه با پول‌شویی، توزیع عادلانه امکانات، کارآفرینی، دسترسی به بازارهای مالی و ارتقای نوآوری عنوان کرد و افزود: موضوعات محیط‌های آزمون بازار سرمایه نیز مسائلی همچون نوآوری‌های ارکان بازار سرمایه شامل سامانه‌های معاملات، سامانه‌های پس از معاملات، سامانه‌های نظارتی، KYC و Open Data است.

وی ادامه داد: از دیگر موضوعات این محیط، محصولات مالی نوآورانه است که ازجمله آن می‌توان به پلتفرم‌های نوظهور، بلاک‌چین، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین اشاره کرد. از سوی دیگر فناوری‌های نوین مالی اعم از رگ تک، فین تک، ولث تک نیز از موضوعات مهم محیط‌های آزمون بازار سرمایه است.

هامونی با اشاره به اینکه مدارک و مستندات و طرح محصولات و خدمات نوآورانه مبتنی بر فناوری‌های نوین در بازار سرمایه پیش از آزمون باید بررسی شود، افزود: در ادامه، محدودیت‌ها، شرایط آزمون و معافیت‌ها تعیین‌شده و سپس مجوز فعالیت در محیط آزمون برای مدت مشخص صادر خواهد شد تا طراحی آزمون انجام شود.

وی مرحله بعدی یعنی آزمون را نیز شامل فعالیت شرکت متقاضی در چارچوب مقررات تعیین‌شده، اعمال محدودیت‌های آزمون از طریق زیرساخت‌های فنی و ارائه حمایت‌هایی همچون تعامل با سایر نهادها جهت تسهیل فعالیت مربوطه برشمرد و مرحله بعد از آزمون را، نظارت بر آزمون عنوان کرد و گفت: در این مرحله بر اجرای طرح، نظارت مستمر صورت گرفته و محدودیت‌های آزمون نیز کنترل خواهد شد، ضمن آنکه ارزیابی فعالیت مبتنی بر پارامترهای تعیین‌شده، ارائه گزارش‌های دوره‌ای و ارائه گزارش نهایی از عملکرد و میزان دستیابی به اهداف نیز در فرایند نظارت بر آزمون انجام خواهد شد.

به گفته وی درصورتی‌که طرح موردنظر از این فرایندها با موفقت عبور کند، از محیط آزمون خارج‌شده و مجوز فعالیت دائم دریافت می‌کند و مقررات و دستورالعمل‌ها نیز اصلاح می‌شود و یا مقررات و قوانین جدید تدوین خواهد شد.

صیانت از ایده‌های نو با سندباکس

‎در ادامه این مراسم امیری، معاون مدیرکل نظارت بر امور فضای مجازی دادستانی کل کشور در خصوص سندباکس گفت: بر اساس اصل 156 قانون اساسی یکی از وظایف دستگاه قضایی دفاع و صیانت از آزادی‌های مشروع جامعه است، یکی از مصادیق آزادی‌های مشروع بهره‌برداری از فناوری‌های نوین و جدید است.

‎وی با اشاره به اینکه در راستای بهره‌برداری از فناوری‌های نوین و تکنولوژی های جدید دو رویکرد وجود دارد، گفت: رویکرد اول اینکه صبر کرد تا قوانین و مقررات آماده شود، رویکرد دوم قرار دادن طرح در یک محیط آزمون است که یک محیط کنترل‌شده به شمار می‌رود تا فناوری‌های نوین عرضه‌شده‌ای که هنوز ازلحاظ ماهیت و قوانین و مقررات شناخته‌شده نیستند و ریسک‌های آن‌ها قابل تبیین هست، در این محیط آزمون شناسایی شوند.

‎به گفته امیری در این محیط آزمون، مخاطرات طرح‌ها، جرائمی که ممکن است در آن حوزه پیش بیاید و نیز دعاوی و شکایت مردمی که ممکن است در آن حوزه مطرح شود، بررسی‌شده و ذینفعان راهکار برایش ارائه می‌دهند. به‌این‌ترتیب ریسک‌ها و مخاطرات مدیریت می‌شود و در محیط آزمون به‌صورت عملی با حضور تنظیم‌گران، مراجع قضایی و مراجع نظارتی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

‎معاون مدیرکل نظارت بر امور فضای مجازی دادستانی کل کشور اظهار داشت: پس‌ازآنکه طرح به بلوغ رسید و موردبررسی قرار گرفت، در یک جامعه بزرگ 80 میلیونی ارائه خواهد شد و همه مردم از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند، در غیر این صورت اگر طرح مخاطراتی دارد که قابل‌کنترل نیست آن‌ها اصلاح‌کرده و یک طرح دقیق‌تر و جامع‌تری ارائه می‌شود.

‎وی تأکید کرد: سندباکس باعث کاهش پرونده‌های قضایی، مخاطرات و مراجعات زیاد مردم به دستگاه قضایی می‌شود و از همه نظر به نفع کشور است.